Οι επιπτώσεις της καταστροφής στην Ιαπωνία, καθώς και της πρόσφατης κρίσης στη Λιβύη βρέθηκαν στο επίκεντρο του έκτακτου Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 21/03/11.
Οι προκλήσεις που τίθενται αναφορικά με τις συνέπειες της χρήσης πυρηνικής ενέργειας, δεδομένης της κατάστασης που διαμορφώνεται στην Ιαπωνία, «επιβεβαιώνει την προσήλωσή μας» στη θεμελιώδη αρχή της εθνικής ευθύνης αναφορικά με τον ενεργειακό σχεδιασμό.
Όμως έχουμε πεισθεί ότι το μεγάλο μειονέκτημα της πυρηνικής ενέργειας, δηλαδή τα σοβαρά ατυχήματα, θα είναι πάντοτε παρόντα, και κατά συνέπεια ευελπιστούμε να δούμε το ποσοστό συμμετοχής της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της Ευρώπης, να μειώνεται.
Τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα στην Ιαπωνία επιβεβαιώνουν για άλλη μία φορά την ορθή επιλογή της Κύπρου να μη χρησιμοποιήσει την πυρηνική ενέργεια. Άσχετα αν κάποιοι «ειδικοί» μόλις πέρσι έκαναν αναφορά για κατασκευή πυρηνικού σταθμού στην Κύπρο, αγνοώντας το μέγεθός μας και την ποιότητας ζωής που θέλουμε ως λαός να έχουμε. Άλλωστε και σε επίπεδο πολιτικής, γι’ αυτό διαφωνούμε με το να δοθεί έμφαση στην πυρηνική ενέργεια σε σχέση με την ενεργειακή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κύριος στόχος της στρατηγικής αυτής είναι η εξασφάλιση προσιτής προς τον καταναλωτή αδιάκοπτης και ασφαλούς ενέργειας στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι οικονομικές συνέπειες της κατάστασης στην Μέση Ανατολή υπενθυμίζουν τους κινδύνους που συνεπάγεται η εξάρτηση από το πετρέλαιο και αποδεικνύουν, όπως άλλωστε και στην περίπτωση των πυρηνικών, την ανάγκη να υιοθετήσουμε και να ενισχύσουμε στην Ευρώπη ένα νέο ευρύτερο αναπτυξιακό μοντέλο, αυτό της πράσινης ανάπτυξης.
Ο πυρηνικός «χάρτης» του κόσμου
H κατάταξη των χωρών που χρησιμοποιούν την πυρηνική ενέργεια για τις ενεργειακές τους ανάγκες έχει ως εξής: ΗΠΑ (104 αντιδραστήρες), Γαλλία (58), Ιαπωνία (55), Ρωσία (32), Γερμανία (17), Νότια Κορέα (21), Καναδάς (18), Ουκρανία (15), Κίνα (13) και Βρετανία (19). Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, αυτή τη στιγμή βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής 62 νέοι αντιδραστήρες ανά τον κόσμο – 27 στην Κίνα, 10 στη Ρωσία, 5 στην Ινδία, 5 στη Ν. Κορέα κ.α.
Ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η πυρηνική ενέργεια καλύπτει το 30% περίπου των ενεργειακών αναγκών της και ότι σε 14 συνολικά χώρες φιλοξενούνται πυρηνικοί σταθμοί. Αναλυτικότερα, η Γαλλία έχει 19 σταθμούς και 58 αντιδραστήρες, η Βρετανία 9 σταθμούς και 19 αντιδραστήρες, η Γερμανία έχει 12 σταθμούς και 17 αντιδραστήρες, η Σουηδία διαθέτει 7 σταθμούς και 16 αντιδραστήρες, η Ισπανία έχει 6 σταθμούς και 9 αντιδραστήρες, το Βέλγιο έχει 2 σταθμούς και 7 αντιδραστήρες, η Φινλανδία 4 αντιδραστήρες, η Ουγγαρία 2 αντιδραστήρες, η Βουλγαρία 2 αντιδραστήρες, η Λιθουανία 1 αντιδραστήρα, η Ολλανδία 2 αντιδραστήρες, η Ρουμανία 2 αντιδραστήρες, η Σλοβακία 4 αντιδραστήρες, η Τσεχία 6 αντιδραστήρες, η Σλοβενία 1 αντιδραστήρα και η Ελλάδα 1 αντιδραστήρα – στον «Δημόκριτο».
Η στρατηγική του 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο θα πρέπει εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων αναφορικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και ειδικά την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, καθώς και την υιοθέτηση δεσμευτικού στόχου για την ενεργειακή αποδοτικότητα. Ξανά τονίζουμε ότι για εμάς οι επενδύσεις στις ΑΠΕ και στην εξοικονόμηση ενέργειας, αποτελούν σημαντικό τομέα για να βγούμε από την κρίση, μειώνοντας παράλληλα την εξάρτησή μας από το πετρέλαιο.
Επισημαίνουμε την αναγκαιότητα επίτευξης συναίνεσης ως προς μία κοινή Ευρωπαϊκή προσέγγιση στο ζήτημα της πυρηνικής ασφάλειας. Σ’ αυτό το πλαίσιο συμφωνούμε με την πρόθεση να επικεντρωθεί η συζήτηση στη θέσπιση κοινών κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένης της σεισμικής επικινδυνότητας των περιοχών όπου υφίστανται, ή πρόκειται να κατασκευασθούν πυρηνικές μονάδες, και την ηλικία των μονάδων αυτών. Βάσει των κριτηρίων θα πρέπει να διεξαχθούν τα προτεινόμενα stress tests που θα πρέπει να αφορούν, τόσο υπάρχουσες, όσο και μελλοντικές εγκαταστάσεις.
Για τους πυρηνικούς σταθμούς της Βουλγαρίας και της Τουρκίας τονίζουμε ότι δεδομένου του διασυνοριακού χαρακτήρα της πυρηνικής ενέργειας, θεωρούμε σημαντικό στη συζήτηση που αναπτύσσεται, να συμμετάσχουν γειτονικές χώρες, στις οποίες λειτουργούν ή προγραμματίζεται να λειτουργήσουν πυρηνικοί σταθμοί.
Συγκεκριμένα ο Υπουργός Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, κ. Αντώνης Πασχαλίδης, εξέφρασε την έντονη ανησυχία της Κύπρου για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τουρκίας, και ιδιαίτερα για την ανέγερση εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας σε μια ιδιαίτερα σεισμογενή περιοχή, την περιοχή Άκκιουγιου, που απέχει μόλις 60 χιλιόμετρα από τα βόρεια παράλια της Κύπρου. Πρόσθεσε, δε, ότι σε κάποιο στάδιο θα ζητήσουμε από την ΕΕ να εξετάσει πόσο «πράσινη» είναι η πυρηνική ενέργεια, παρατηρώντας ότι δεν γίνεται η Κύπρος και κάποιες άλλες χώρες να καταβάλλουν πρόστιμα για εκπομπή ρύπων, και τα κράτη που έχουν πυρηνική ενέργεια να επιδοτούνται επειδή η πυρηνική ενέργεια θεωρείται «πράσινη» και με πλάγιο τρόπο να την επιχορηγούμε.
Σ’ αυτή τη διαδικασία θα πρέπει να λάβουν μέρος μαζί με τις χώρες της Ενεργειακής Κοινότητας και των G20, και οι γειτονικές χώρες, όπως η Τουρκία, που φιλοδοξούν να καταστούν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο της εξωτερικής ενεργειακής πολιτικής θα ήταν σκόπιμο η ΕΕ να καταβάλλει κάθε προσπάθεια, με σκοπό να διασφαλιστεί ότι οι γειτονικές χώρες θα προσχωρήσουν στην κοινή Σύμβαση για την ασφάλεια διαχείρισης αναλωθέντων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων (Βιέννη, 1997). Θα διαβουλεύονται με την EURATOM και με τις χώρες που συνορεύουν, αναφορικά με τα σχέδιά τους να εγκαταστήσουν πυρηνικούς σταθμούς, σύμφωνα με τη Σύμβαση για την Πυρηνική Ασφάλεια (Βιέννη 1994). Θα εξασφαλίσουν την πλήρη εναρμόνιση με την Οδηγία 85/337 περί εκτίμησης επιπτώσεων ορισμένων δημόσιων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον (EIADirective), η οποία προβλέπει ότι για την κατασκευή πυρηνικών εγκαταστάσεων πρέπει να προηγείται η εκπόνηση σχετικής έκθεσης που θα αξιολογεί τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις από την υλοποίησή τους, στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των σεισμικών κινδύνων.
Τέλος πιστεύουμε ότι θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα να προταθεί μία ολοκληρωμένη Κοινοτική νομοθεσία που θα καλύπτει όλο το φάσμα του ασφαλούς σχεδιασμού και της λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών, καθώς και τη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων. Γνωρίζουμε ότι δεν μπορούν να επιβληθούν υποχρεωτικά τα stress tests, όμως πιστεύουμε θα ήταν απαραίτητη η πολιτική δέσμευση των χωρών που έχουν πυρηνικά, ότι θα μπουν στη διαδικασία αυτή άμεσα για τα πυρηνικά τους εργοστάσια.
