Καταρχάς, θα θέλαμε να μας μιλήσετε λίγο για την επαγγεματική σας σταδιοδρομία, ξεκινώντας από τα μαθητικά σας χρόνια και καταλήγοντας στο σήμερα…
Φοίτησα στο Δημοτικό Σχολείο Ελενείου και στη συνέχεια στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, από όπου αποφοίτησα το 1964 και μετέβηκα στην Αθήνα για σπουδές. Επέστρεψα στην Κύπρο το 1969 και, αφού υπηρέτησα τη στρατιωτική μου θητεία και έκαμα την άσκησή μου στο δικηγορικό γραφείο Ιωάννης Κληρίδης & Υιοί, άσκησα τη δικηγορία για περίοδο δύο περίπου χρόνων. Την 1η Ιανουαρίου 1974 διορίστηκα με σύμβαση ως Νομικός Λειτουργός στην Υπηρεσία Αναθεώρησης και Ενοποίησης της Κυπριακής Νομοθεσίας, της οποίας προϊστάμενη τότε ήταν η κα Στέλλα Σουλιώτη. Στη συνέχεια, διορίστηκα στη Νομική Υπηρεσία, ξεκινώντας από τη θέση του Νομικού Βοηθού 2ης Τάξης και, αφού πέρασα όλα τα σκαλοπάτια της ιεραρχίας, το Μάιο του 2000 διορίστηκα από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Γλαύκο Κληρίδη στη θέση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα. Το Μάιο του 2005 διορίστηκα από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Τάσσο Παπαδόπουλο στη θέση του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας. Στο διάστημα της υπηρεσίας μου στη Νομική Υπηρεσία συμπλήρωσα τις σπουδές μου με παρακολούθηση μεταπτυχιακών μαθημάτων, σεμιναρίων κλπ σε διάφορα πανεπιστήμια του εξωτερικού, εκπροσώπησα τη Δημοκρατία σε μεγάλο αριθμό συνεδρίων και υπέγραψα εκ μέρους της πολλές διεθνείς συμβάσεις.
Πέστε μας λίγα λόγια για ενημέρωση του αναγνωστικού μας κοινού, σε σχέση με τα καθήκοντα και ευθύνες του Γενικού Εισαγγελέα
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας προΐσταται της Νομικής Υπηρεσία της Δημοκρατίας, η οποία είναι ανεξάρτητη Υπηρεσία που δεν υπάγεται σε οποιοδήποτε Υπουργείο. Είναι ο νομικός σύμβουλος της Δημοκρατίας, του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Υπουργικού Συμβουλίου και των Υπουργών, προς τους οποίους γνωμοδοτεί. Η γνώμη του έχει αποφασιστική σημασία και πολλές φορές είναι δεσμευτική στο χειρισμό των διαφόρων θεμάτων από την Πολιτεία. Με την ιδιότητά του αυτή συντάσσει επίσης νομοσχέδια, υποβάλλει εισηγήσεις για αναθεώρηση της νομοθεσίας και γενικά έχει αποφασιστικό ρόλο στη διαχείριση της δημόσιας διοίκησης σε θέματα νομικής φύσεως.
Πέραν των πιο πάνω, ο Γενικός Εισαγγελέας έχει την αποκλειστική εξουσία, κατά την κρίση του, να κινεί, διεξάγει, διακόπτει ή διατάσσει τη δίωξη οποιουδήποτε προσώπου στη Δημοκρατία για οποιοδήποτε ποινικό αδίκημα. Είναι, με λίγα λόγια, υπεύθυνος με απεριόριστες σχεδόν εξουσίες για το χειρισμό των ποινικών διώξεων σε σχέση με τα αδικήματα που διαπράττονται στη Δημοκρατία. Επίσης, όλες οι αγωγές της Δημοκρατίας εναντίον τρίτων προσώπων, όπως και οι αγωγές τρίτων προσώπων για αξιώσεις εναντίον της Δημοκρατίας, εγείρονται στο όνομα του Γενικού Εισαγγελέα. Επιπρόσθετα, είναι επίτιμος Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και ασκεί σωρεία αρμοδιοτήτων που οι διάφοροι νόμοι αναθέτουν σε αυτόν, όπως η προεδρία του Νομικού Συμβουλίου Δικηγόρων, του Πειθαρχικού Συμβουλίου Δικηγόρων και του Ταμείου Συντάξεως Δικηγόρων. Λειτουργοί δε της Νομικής Υπηρεσίας μετέχουν σε σωρεία συλλογικών οργάνων και εκπροσωπούν τη Δημοκρατία σε συνέδρια, συσκέψεις και σεμινάρια, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Η θέση που κατέχετε απαιτεί πολλές ώρες εργασίας. Περιγράψετε μας μια τυπική μέρας εργασίας
Από τις εξουσίες και καθήκοντα που αναφέρονται πιο πάνω, εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας ίσως να είναι ο πολιτειακός αξιωματούχος με τις περισσότερες αρμοδιότητες και ευθύνες από οποιοδήποτε άλλο αξιωματούχο του κράτους. Τούτο απαιτεί πολλές ώρες εργασίας και θυμούμαι πως ένας από τους προκατόχους της θέσης, μού έλεγε ότι ο μεγαλύτερός του εχθρός ήταν ο χρόνος, και δεν είχε άδικο. Όσα χρόνια είμαι στη Νομική Υπηρεσία, η ημέρα μου ξεκινά πολύ πρωί. θα έλεγα μάλιστα ότι, πριν το διορισμό μου στη θέση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, η ημέρα μου ξεκινούσε πάρα πολύ πρωί, αφού ήμουν υποχρεωμένος για πολλά χρόνια να μεταβαίνω καθημερινά στη Λάρνακα και στη Λεμεσό όπου, σχεδόν κατ΄ αποκλειστικότητα, χειριζόμουν τις υποθέσεις ενώπιον του Κακουργοδικείου. Σήμερα έρχομαι στο γραφείο λίγο πριν τις 8:00 το πρωί, όπου παραμένω, με μικρό μόνο διάλειμμα το μεσημέρι, πολλές δε φορές και χωρίς αυτό, μέχρι λίγο πριν τις 8:00 το βράδυ, οπόταν μεταβαίνω στο σπίτι μου γιατί θέλω πάντα να βλέπω τα κεντρικά δελτία ειδήσεων των τηλεοπτικών σταθμών για γενική ενημέρωση.
Στο διάστημα των 12 ωρών εργασίας, η δουλειά είναι συνεχής γιατί, εκτός από τα μεγάλα θέματα που πρέπει να χειρίζομαι προσωπικά, έχω συναντήσεις με Υπουργούς και άλλους κρατικούς αξιωματούχους για επίλυση διαφόρων σοβαρών θεμάτων, βλέπω όσους Νομικούς Λειτουργούς χρειάζονται τη συμβουλή μου, παρίσταμαι σε συνεδρίες της Βουλής και απαντώ σε τηλεφωνικές κλήσεις. Πέραν όλων αυτών, είμαι φυσικά υποχρεωμένος να ασχολούμαι και με τα διοικητικής φύσεως καθήκοντα, τα οποία, σε μια υπηρεσία των 80 περίπου Νομικών Λειτουργών και άλλων τόσων υπαλλήλων, δεν είναι λίγα.
Για αριθμό ετών κατείχατε τη θέση του αντιπροέδρου και αναπληρωτή προέδρου του Συμβουλίου Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών. Ποιες ήταν οι εμπειρίες σας, στη θέση αυτή; Πιστεύετε ότι ο Νόμος περί εργοληπτών είναι δίκαιος και αποτελεσματικός; Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης;
Πράγματι, το 1988, μετά την εκλογή του κ. Βασιλείου στη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, το Υπουργικό Συμβούλιο με διόρισε ως εκπρόσωπο της Νομικής Υπηρεσίας στη θέση μέλους του Συμβουλίου Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών Οικοδομικών και Τεχνικών Έργων, ύστερα από σύσταση του τότε Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, κ. Μιχαλάκη Τριανταφυλλίδη. Αργότερα, κατείχα τη θέση του Αντιπροέδρου του Συμβουλίου και σε κάποια περίοδο, λόγω της απουσίας του Προέδρου, ασκούσα καθήκοντα Αναπληρωτή Προέδρου του Συμβουλίου. Διατήρησα τη θέση αυτή μέχρι το 1993, όταν, μετά την αλλαγή της Κυβέρνησης, δημιουργήθηκε θέμα κατά πόσο τα μέλη των Ημικρατικών Οργανισμών θα μπορούσαν να παυθούν και αντικατασταθούν από το Υπουργικό Συμβούλιο πριν τη λήξη της θητείας τους. Επειδή η γνωμάτευση του τότε Γενικού Εισαγγελέα ήταν ότι μπορούν να παυθούν τα μέλη αυτά, θεώρησα ότι ήταν καλύτερο να υποβάλω την παραίτησή μου.
Η σχεδόν για πέντε χρόνια συμμετοχή μου στο Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών μου έδωσε την ευκαιρία να αποκτήσω μεγάλες εμπειρίες, να έρθω σε επαφή με πρόσωπα και να ασχοληθώ με θέματα εντελώς διαφορετικά από τη νομική επιστήμη.
Σίγουρα, ο νόμος που ρυθμίζει τα θέμα εγγραφής και ελέγχου των εργοληπτών είναι ένας πρωτοποριακός νόμος ο οποίος, κατά τη γνώμη μου, έβαλε φραγμό στην όποια αυθαιρεσία μπορούσε να υπάρχει στον ευαίσθητο τομέα των κατασκευών. Με την ψήφισή του, ο νόμος καθορίζει τις προδιαγραφές που πρέπει να πληρούνται, ώστε κάποιο νομικό ή φυσικό πρόσωπο να αποκτήσει τη δυνατότητα της ανάληψης ευθύνης είτε οικοδομικού είτε τεχνικού έργου, με τρόπο που να παρέχονται τα ελάχιστα εχέγγυα για την ορθότητα και ασφάλεια του έργου.
Όπως κάθε νόμος, έτσι και ο περί Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών Νόμος πρέπει να αναπροσαρμόζεται συνεχώς, ώστε να ανταποκρίνεται στις κοινωνικές, οικονομικές και τεχνικές ανάγκες που δημιουργούνται, άλλως πως, αν παρέμενε στατικός, θα ήταν αναπόφευκτα και αναποτελεσματικός. Στην εξέλιξη, και σε συνεργασία πάντα με τις αρμόδιες αρχές, τους συνδέσμους εργολάβων και τις συντεχνίες, θα πρέπει ίσως στο μέλλον να μελετηθεί η πιθανότητα επέκτασης των αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου, ώστε ο ασκούμενος έλεγχος να μην περιορίζεται ουσιαστικά σε θέματα διαπίστωσης των προσόντων και της ικανότητας για ανάληψη κάποιου έργου, αλλά να επεκτείνεται και στον έλεγχο της ποιότητας της κατασκευής. Έτσι, τουλάχιστον για την κατάταξη των εργοληπτών σε κατηγορίες, μπορεί να υπάρχει πρόνοια να λαμβάνεται υπόψη, εκτός των άλλων, η ποιότητα των έργων που έχουν κατασκευάσει, η συνέπεια και η τήρηση των σχετικών χρονοδιαγραμμάτων, όπως και άλλες παράμετροι που θα καθοριστούν.
Το Sell & Build συχνά εντοπίζει και προβάλει νομοθετικά κενά, πάντα όμως καλόπιστα και με στόχο την εύρυθμη λειτουργία των διαφόρων υπηρεσιών του Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα που εμπλέκονται στην Οικοδομική Βιομηχανία.
Πώς θα μπορούσε να βοηθήσει η Νομική Υπηρεσία του κράτους στη βελτίωση της Νομοθεσίας που αφορά την Οικοδομική Βιομηχανία γενικά;
Ένα από τα σημαντικότερα καθήκοντα της Νομικής Υπηρεσίας είναι η συνεχής βελτίωση της νομοθεσίας, ώστε αυτή να ανταποκρίνεται προς τις ανάγκες του θέματος το οποίο επιδιώκει να ρυθμίσει. Στους τομείς που έχουν σχέση καθαρά με τη νομική επιστήμη, η Νομική Υπηρεσία διενεργεί, με δική της πρωτοβουλία, μελέτες και υποβάλλει εισηγήσεις στο Υπουργικό Συμβούλιο, και στη συνέχεια στη Βουλή των Αντιπροσώπων, για βελτίωση και αναθεώρηση της νομοθεσίας που ρυθμίζει τέτοια θέματα. Σε νομοθετήματα που ρυθμίζουν ως επί το πλείστο τεχνικά θέματα, όπως αυτό που ρυθμίζει την εγγραφή και έλεγχο των εργοληπτών, η Νομική Υπηρεσία δεν ενεργεί αυτεπάγγελτα, αλλά αναμένει τις εισηγήσεις του Υπουργείου που έχει την ευθύνη εφαρμογής του νόμου.
Γενικότερα όμως, το θέμα που αφορά την οικοδομική βιομηχανία δεν περιορίζεται μόνο στα θέματα που ρυθμίζει ο νόμος για εγγραφή και έλεγχο εργοληπτών, αλλά επεκτείνεται και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα, δεδομένου ότι η οικοδομική βιομηχανία αποτελεί ένα από τους σπουδαιότερους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας και σε αυτόν απασχολείται το μεγαλύτερο ποσοστό εργατικού δυναμικού σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο τομέα. Είναι, επομένως, καθήκον της Νομικής Υπηρεσίας να βοηθήσει στη βελτίωση της νομοθεσίας που αφορά τη βιομηχανία αυτή, με τρόπο που να διασφαλίζονται όχι μόνο τα συμφέροντα των προσώπων που ασχολούνται με αυτήν, αλλά και το γενικότερο δημόσιο συμφέρον, αφού από τη δραστηριότητα αυτή επηρεάζεται το σύνολο του πληθυσμού, τα έσοδα του κράτους και κυρίως το περιβάλλον.
Υπάρχουν περιπτώσεις διαφορών, νομικής φύσης, μεταξύ εργοληπτών και Τμημάτων της Δημόσιας Υπηρεσίας που χειρίζεται η Εισαγγελία; Ποιος είναι ο ρόλος της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας σε αυτές τις περιπτώσεις και πώς καταλήγουν συνήθως;
Όπως ανέφερα και πιο πάνω, όλες οι απαιτήσεις κατά της Δημοκρατίας, όπως και όλες οι απαιτήσεις της Δημοκρατίας εναντίον τρίτων, εγείρονται στο όνομα του Γενικού Εισαγγελέα. Ως εκ τούτου, είναι φυσικό η Νομική Υπηρεσία να χειρίζεται τις διαφορές που προκύπτουν από την εκτέλεση διαφόρων συμβολαίων που υπογράφονται από διάφορα Τμήματα της Κυβέρνησης με εργολήπτες και αφορούν την κατασκευή είτε οικοδομικών είτε τεχνικών έργων. Οι διαφορές αυτές, κατά κανόνα και σύμφωνα με τα σχετικά συμβόλαια, οδηγούνται σε διαιτησία και η Νομική Υπηρεσία επιφορτίζεται με το έργο της προστασίας και διεκδίκησης των συμφερόντων του κράτους είτε με δικηγόρους που εργοδοτούνται από την Εισαγγελία, είτε με το διορισμό ιδιωτών δικηγόρων που χειρίζονται την υπόθεση υπό την εποπτεία πάντοτε του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας. Οι διαφορές αυτές αφορούν συνήθως την εκατέρωθεν διεκδίκηση μεγάλων χρηματικών ποσών και αντιμετωπίζονται από τη Νομική Υπηρεσία με πολλή σοβαρότητα. Συνήθως οι διαφορές στις περιπτώσεις αυτές παρατείνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν είναι ασύνηθες, μετά από διαπραγματεύσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια της εκκρεμοδικίας, να επιτυγχάνεται συμβιβασμός μεταξύ των δύο πλευρών.
Πιστεύετε ότι τέτοιες διαφορές προκύπτουν λόγω ανεπάρκειας των συμβολαίων, ή των όρων και προδιαγραφών στις μελέτες των έργων;
Οι διαφορές μεταξύ των εργοληπτών και του εργοδότη προκύπτουν συνήθως λόγω ασάφειας στους όρους των σχετικών συμβολαίων, ή λόγω των άλλων δυσκολιών που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του συμβολαίου, οι οποίες είτε δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν, είτε καλύπτονται μεν από τους όρους του συμβολαίου αλλά δίδεται διαφορετική ερμηνεία σε αυτούς. Όπως σε κάθε νομικό κείμενο δεν είναι δυνατό να γίνεται εξαντλητική απαρίθμηση όλων των ενδεχομένων από τα οποία μπορεί να προκύψει διαφορά και, για το λόγο αυτό, γίνονται γενικές διατυπώσεις από την ερμηνεία των οποίων εξαρτάται η τελική λύση, έτσι και στα κατασκευαστικά συμβόλαια καθορίζονται γενικοί όροι από την ερμηνεία των οποίων εξαρτάται η λύση σε μια διαφορά.
Υπάρχουν κατά την άποψη σας περιπτώσεις που εργολήπτες εκμεταλλεύονται νομοθετικά κενά ή ελλείψεις σε συμβόλαια με σκοπό το υπερκέρδος;
Είναι φυσικό ότι ένας εργολήπτης που αναλαμβάνει την εκτέλεση κάποιου έργου και συμβάλλεται είτε με το δημόσιο είτε και με ιδιώτη, να επιδιώκει να αποκομίσει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος από τη σύμβαση. Είναι, επομένως, καθήκον τόσο εκείνων που επιφορτίζονται με τη σύνταξη των συμβολαίων, όσο και εκείνων που αναλαμβάνουν την ευθύνη της παρακολούθησης της εκτέλεσης του έργου, να διακατέχονται από ψηλό δημόσιο αίσθημα και να προστατεύουν τα συμφέροντα του δημοσίου με τρόπο αποτελεσματικό, έχοντας πάντα υπόψη ότι ζούμε σε μια κοινωνία όπου το κέρδος και τα οικονομικά κέρδη καθορίζουν, εν πολλοίς, τις επί μέρους δραστηριότητες των προσώπων.
Το Sell & Build στελεχώνεται από μια ομάδα επιστημόνων που σχετίζονται με την Οικοδομική Βιομηχανία και έθεσε στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας και του επαγγελματισμού στον τομέα των κατασκευών. Ποια η άποψη σας για αυτή την πρωτοβουλία και πώς θα μπορούσε να συνεισφέρει η Νομική Υπηρεσία στην πρωτοβουλία αυτή;
Θα ήμουν ιδιαίτερα ευτυχής αν η Νομική Υπηρεσία μπορούσε, έστω και κατ’ ελάχιστο, να συνεισφέρει στους ευγενικούς στόχους που το περιοδικό σας έθεσε για αναβάθμιση της ποιότητας και του επαγγελματισμού στον τομέα των κατασκευών αφού, όπως ανέφερα και πιο πάνω, από τη βιομηχανία αυτή εξαρτάται όχι μόνο η ασφάλεια και η οικονομική ευρωστία, αλλά και η ποιότητα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζούμε.
Επί τη ευκαιρία των Χριστουγέννων θα θέλαμε μια ευχή σας για το αναγνωστικό μας κοινό.
Σας εύχομαι κάθε επιτυχία στο έργο σας και να αισθάνεστε ότι η Νομική Υπηρεσία θα είναι πάντα κοντά σας για την επιδίωξη των ευγενικών σας στόχων. Ενόψει των εορτών, εύχομαι σε σας και στους αναγνώστες σας Καλά Χριστούγεννα και είθε ο Νέος Χρόνος να φέρει σε όλους σας προσωπική ευτυχία και επαγγελματική επιτυχία.
