Η νόσος των Λεγεωνάριων είναι οξεία λοιμώδης νόσος που εκδηλώνεται ως σοβαρή μορφή πνευμονίας. Η νόσος των Λεγεωνάριων πρωτοεμφανίστηκε τον Ιούλιο του 1976, όταν σε συνέδριο Αμερικανών Λεγεωνάριων στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, νόσησαν δεκάδες σύνεδροι από μια «ανεξήγητη» μορφή πνευμονίας. Συνολικά προσβλήθηκαν 221 άτομα από πνευμονία, εκ των οποίων, 34 πέθαναν. Κατά την διάρκεια των ερευνών για την αυτής της επιδημίας, απομονώθηκε και ταυτοποιήθηκε ο υπεύθυνος μικροοργανισμός, ένα βακτηρίδιο το οποίο ονομάσθηκε Λεγεωνέλλα. Έχουν εντοπιστεί περίπου 40 είδη Λεγεωνέλλας με το σημαντικότερο το είδος, Legionella pneumophilia, να ευθύνεται για το 90% των λοιμώξεων στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος προσβάλλεται μέσω εισπνοής ή εισρόφησης μικρό-σταγονιδίων ύδατος που περιέχουν τον μικροοργανισμό. Η συγκεκριμένη νόσος χρειάζεται μια περίοδο 2-10 ημερών να εμφανιστεί αλλά δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η θνησιμότητα από την πνευμονία αυτή, να πλησιάζει το 10-15%.
Το θερμό κλίμα στη χώρα μας σε συνδυασμό με την έντονη τουριστική κίνηση καθιστά απαραίτητο τον έλεγχο και την ανάληψη μέτρων πρόληψης κατά της νόσου των λεγεωνάριων. Το βακτηρίδιο της Λεγεωνέλλας βρίσκεται σε οποιοδήποτε υγρό περιβάλλον όπως δεξαμενές, λίμνες, πισίνες και δεξαμενές υδρο-μαλάξεων (spa), διακοσμητικά σιντριβάνια, συστήματα ύδρευσης κτιριακών μονάδων, κεντρικές μονάδες υδρόψυκτου κλιματισμού (πύργοι ψύξης) σε μικρές συγκεντρώσεις. Το μικρόβιο δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί σε θερμοκρασίες κάτω των 20οC βαθμών, ενώ πέραν των 60oC το σκοτώνουν. Το συγκεκριμένο μικρόβιο έχει την δυνατότητα να επιβιώνει σε ένα ευρύ φάσμα θερμοκρασιών (6-60°C) ,ενώ θερμοκρασίες μεταξύ 20°C και 45°C ευνοούν πολύ την ανάπτυξη του. Το μικρόβιο της Λεγεωνέλλας μπορεί να επιβιώσει, να αποικήσει και να πολλαπλασιαστεί σε συστήματα κρύου και ζεστού νερού και οποιεσδήποτε άλλες εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν και αποθηκεύουν νερό .Ντεπόζιτα με ακαθαρσίες, λάσπη, και σκουριά καθώς επίσης και υδραυλικές εγκαταστάσεις που δεν συντηρούνται σωστά και στις οποίες το νερό αποθηκεύεται και μένει στάσιμο, συνιστούν τις ιδανικές εστίες ανάπτυξης του μικροβίου. Σε τέτοιες συνθήκες και με συνδυασμό με το θερμό κλίμα (20οC-45οC) της Κύπρου, δίνεται η ευκαιρία στο μικρόβιο να αντλήσει όλα τα θρεπτικά στοιχειά που χρειάζεται (άλγη, αμοιβάδες και αλλά βακτήρια) για να πολλαπλασιαστεί. Συνηθισμένες περιπτώσεις εμφάνισης του μικρόβιου είναι στα ντους και βρύσες που δεν χρησιμοποιούνται συχνά σε σπίτια, μετά από τις καλοκαιρινές διακοπές ή σε εξοχικές κατοικίες που παραμένουν κλειστές για αρκετούς μήνες καθώς επίσης και σε υπέρογκα ντεπόζιτα νερού που δεν έχουν σχεδιαστεί σωστά και επιτρέπουν την πολυήμερη παραμονή νερού στο σύστημα χωρίς ικανοποιητική ροή. Ιδανικές περιπτώσεις για την ραγδαία ανάπτυξη και πολλαπλασιασμού του βακτηριδίου αποτελεί επίσης, η παρουσία σκουριάς και υγρασίας σε κεντρικά συστήματα κλιματισμού που διοχετεύουν τον αέρα μέσω αγωγών (φουγάρων) καθώς και σε συστήματα κλιματισμού που λειτουργούν με νερό (πυργοι ψύξης). Η νόσος μεταδίδεται μόνο με την εισπνοή μολυσμένων σταγονιδίων νερού που διασκορπίζονται στις βρύσες, στα ντους, στα τζακούζι, στα SPA και στα σιντριβάνια νερού και μέσω κεντρικών κλιματιστικών μηχανημάτων.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ευρωπαϊκή Ομάδα Εργασίας από Λοιμώξεις Λεγεωνέλλας (E.W.G.L.I), την περίοδο 1991-2008, είχαμε στη χώρα μας 30 περιπτώσεις τουριστών που μολύνθηκαν από τον συγκεκριμένο μικρόβιο. Άτομα με αναπνευστικά προβλήματα, χρόνιοι καπνιστές, ηλικιωμένοι, νεφροπαθείς, διαβητικοί και άτομα με καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος (π.χ. βρέφη) συγκαταλέγονται στην λίστα των ανθρώπων που έχουν αυξημένο ποσοστό κίνδυνου στην συγκεκριμένη αρρώστια.
ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
Ο κατάλληλος σχεδιασμός και συντήρηση των συστημάτων ψύξης και των υδραυλικών συστημάτων και παράλληλα η εκτέλεση αναγκαίων απολυμάνσεων των συστημάτων νερού, αποτελούν βασικά σημεία πρόληψης της νόσου της Λεγεωνέλλας.
Συνοπτικά τα σημαντικότερα σημεία πρόληψης είναι:
• Ορισμόs υπεύθυνου ατόμου με κατάλληλη εκπαίδευση για τον έλεγχο
• Διατήρηση του ζεστού νερού στους 50-60°C
• Διατήρηση του κρύου νερού κάτω από 20°C
• Άνοιγμα όλων των βρυσών και ντους για αρκετά λεπτά εβδομαδιαία εφόσον αυτά δεν χρησιμοποιούνται;
• Βεβαίωση ότι οποιεσδήποτε αλλαγές ή τροποποιήσεις στο υδραυλικό σύστημα δεν προκαλούν διακοπή της ροής νερού
• Τακτικός καθαρισμός και απολύμανση των ψυκτικών πύργων, των σωληνώσεων, των κυλίνδρων ζεστού νερού και των κεφαλών των βρυσών και των ντους από ειδικούς με κατάλληλη εκπαίδευση.
Λαμβάνοντας υπόψη τα τραγικά γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων με αποκορύφωμα τον θάνατο τριών βρεφών λόγω της νόσου των Λεγεωνάριων, επιβάλλεται η σωστή πρόληψη και λειτουργία συστημάτων νερού για αποφυγή τέτοιων περιστατικών. Τα ποιο πάνω σημεία πρόληψης της νόσου καθώς επίσης κ συχνός χημικός και μικροβιολογικός έλεγχος της ποιότητας του νερού είναι καθοριστικής σημασίας στην μείωση τέτοιων κρουσμάτων και επιτάχυνσης ενός επιτρεπτού επιπέδου ζωής.
Αριστοτέλης Κωνσταντίνου
Χημικός & Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός (BEng, MSc, MBA)
aristotelisc@yahoo.com
