Αν και την Αρχιτεκτονική την έχουμε συνδέσει απόλυτα με το σχεδιασμό και την κατασκευή κτιρίων, ωστόσο ένας κλάδος αυτής της επιστήμης, αυτόνομος και εξίσου σημαντικός, ρίχνει την προσοχή του στον εκάστοτε περιβάλλοντα χώρο, δημόσιο ή ιδιωτικό, και όχι στα κτίρια αυτά καθ’ αυτά.
Πρόκειται για την επιστήμη της Αρχιτεκτονικής Τοπίου, η οποία καλύπτει το γνωστικό αντικείμενο της εφαρμογής τεχνικών, βιολογικών, φυσικών και οικονομικών επιστημών στην αειφορική και πολυλειτουργική διαχείριση, βελτίωση και προστασία του Αστικού και Περιαστικού Τοπίου, καθώς και των φυσικών οικοσυστημάτων και στη διατήρηση και αναβάθμιση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος.
Η Αρχιτεκτονική Τοπίου είναι ένα άκρως ενδιαφέρον κομμάτι για τη διαμόρφωση της εικόνας, της κοινωνικοπολιτικής ανάπτυξης και του επιπέδου ποιότητας μιας κοινωνίας. Ειδικά σε παγκόσμια κλίμακα, η Αρχιτεκτονική Τοπίου έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο επίπεδο, σαν επιστήμη, που θεωρείται αδιανόητο μία πόλη ή ένας ιδιώτης που σέβεται τον εαυτό του, να μην έχει ασχοληθεί με αυτήν σε καθημερινό και πρακτικό επίπεδο.
Δεδομένης της παιδείας που υπάρχει σε πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές και όχι μόνο πόλεις, για την αξία της προστασίας και ανάδειξης του περιβάλλοντος, αλλά και για το πόσο η σωστή διαχείριση των υπαίθριων χώρων συντελούν στη σωστή ψυχική και σωματική υγεία των ανθρώπων που τους βιώνουν καθημερινά, όλα αυτά έχουν δώσει στην Αρχιτεκτονική Τοπίου εξέχοντα ρόλο.
Στον ιδιωτικό κυρίως τομέα, τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει να γίνεται μια στροφή ως προς την ανάδειξη και την προβολή των υπαίθριων χώρων. Σε πολλές περιπτώσεις οι παρεμβάσεις αυτές γίνονται από τους ίδιους τους ιδιώτες, με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Υπάρχει, όμως και μια μερίδα ανθρώπων που επιλέγουν μία πιο σωστή και αποτελεσματική διαχείριση του περιβάλλοντος χώρου που τους ανήκει, επιλέγοντας έναν Αρχιτέκτονα Τοπίου.
Ο Αρχιτέκτονας Τοπίου έχει ιδιαίτερες γνώσεις και εμπειρία σε ένα κλάδο ιδιαίτερα απαιτητικό, τόσο για το ποθητό ποιοτικό αισθητικό αποτέλεσμα, όσο και για τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος που αναλαμβάνει. Η ανάδειξη του πρασίνου σε οποιαδήποτε μορφή του και η αισθητική απογείωση του εκάστοτε χώρου, είναι αυτά που δίνουν τόσο στον Αρχιτέκτονα Τοπίου, όσο και στον ιδιώτη, κύρος, και φυσικά σωστές συνθήκες διαβίωσης στον ίδιο του το χώρο.
PUBLIC LANDSCAPE ARCHITECTURE
Η Αρχιτεκτονική Τοπίου σε σχέση με εξωτερικούς δημόσιους χώρους, δεν είναι κάτι καινούργιο, αντιθέτως έχει τις ρίζες της βαθιά μέσα στο χρόνο, στο πέρασμα του οποίου διαφοροποιήθηκε, πάντοτε επηρεαζόμενη και από την εκάστοτε κοινωνία στην οποία άνθιζε!
Σημαντικό κομμάτι της συγκεκριμένης κατηγορίας αρχιτεκτονικής τοπίου, είναι η τέχνη της διαμόρφωσης δημόσιων κήπων, η οποία άρχισε να διαδίδεται από τους πρώτους ασιατικούς πολιτισμούς, στην αρχαία Αίγυπτο κι από εκεί στην Ευρώπη. Από τους πιο γνωστούς κήπους της αρχαιότητας ήταν οι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας, όπου και συγκαταλέγεται στα επτά θαύματα του κόσμου.
Στην Περσία υπήρχαν οι λεγόμενοι παράδεισοι μέσα στους οποίους, εκτός από τα διάφορα λουλούδια και δέντρα που καλλιεργούσαν, υπήρχαν και διάφορα εξωτικά πουλιά και ζώα, ενώ οι Πέρσες βασιλιάδες χρησιμοποιούσαν τους κήπους και σαν τόπους κυνηγιού. Αλλά και στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν κήποι, γιατί οι Έλληνες πίστευαν ότι ανάμεσα στους κήπους και στους θεούς υπήρχε κάποια σχέση, γι” αυτό γύρω απ” τους ναούς δημιουργούσαν κήπους. Ο πιο ονομαστός ήταν ο κήπος της Ακαδημίας. Στη Ρώμη η τέχνη των κήπων γνώρισε ιδιαίτερη ακμή, ενώ εκτός από τους δημόσιους, αναπτύσσονται και οι ιδιωτικοί, καθώς και πάρκα.
Στον μεσαίωνα η κηποτεχνική δημιουργία περιορίζεται στα μοναστήρια. Με την Αναγέννηση, όμως, αρχίζει και πάλι ν” αναπτύσσεται και να γνωρίζει καινούρια ακμή. Στην Ιταλία παρουσιάζεται μια νέα νοοτροπία στην κατασκευή και στη διαρρύθμιση των κήπων και του περιβάλλοντος χώρου, η οποία διαδίδεται σ” όλη την Ευρώπη. Το χαρακτηριστικό του κήπου με την ιταλική τεχνοτροπία, είναι τα διάφορα παρτέρια, οι λίμνες κλπ. Παράλληλα στην Αγγλία δημιουργείται ένα άλλο στυλ, περισσότερο προσαρμοσμένο στη φύση που υπάρχει στα Αγγλικά νησιά.
PRIVATE LANDSCAPE ARCHITECTURE
Η διαμόρφωση ενός ιδιωτικού εξωτερικού χώρου έχει να κάνει με τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν σε αυτόν και με το στάδιο από το οποίο αυτή θα ξεκινήσει.
Στην καλύτερη περίπτωση, ο Αρχιτέκτονας Τοπίου προβαίνει στο σχεδιασμό πριν από την κατασκευή του σπιτιού ή του όποιου οικήματος. Προτείνει την τοποθέτηση και τον προσανατολισμό του οικήματος μέσα στο χώρο, τα βασικά του επίπεδα και ανοίγματα, τους προβόλους, τα εξωτερικά υλικά, την έκταση κλπ. Στη συνέχεια σχεδιάζει τη γενική διαμόρφωση του υπαίθριου χώρου. Σε αυτήν τη φάση καθορίζει τα επίπεδα του εδάφους, τους διαδρόμους κίνησης και τη διάκριση μεταξύ των χρήσεων (π.χ. χώρος BBQ, καθιστικοί χώροι).
Έπειτα, επιλέγει το είδος των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη οργάνωση του χώρου. Πιο συγκεκριμένα, προτείνει το είδος και το χώρο στον οποίο θα τοποθετηθούν οι επενδύσεις των δαπέδων, τα σημεία τοποθέτησης των αειθαλών και φυλλοβόλων δένδρων και θάμνων, καθώς και της φυτικής κάλυψης. Υποδεικνύει και προβάλλει τα «δυνατά» σημεία του χώρου – όπως π.χ. τη θέα – και επισημαίνει τα μειονεκτήματά του – όπως ένα αντιαισθητικό γειτονικό οίκημα – για να τα διορθώσει.
Είναι πολύ σημαντικό, ειδικά σε υπαίθριους χώρους μεγάλης έκτασης, να εκπονείται μια μελέτη αρχιτεκτονικής τοπίου, η οποία θα κατευθύνει σωστά την όλη διαμόρφωση αυτών. Είναι συχνό το φαινόμενο κάποιοι ιδιώτες να καταλήγουν να ζητήσουν τις υπηρεσίες ενός αρχιτέκτονα τοπίου, αφού πρώτα έχουν ταλαιπωρηθεί από αυτοσχέδιες πολλαπλές αλλαγές του περιβάλλοντος χώρου του οικήματός τους, όπως ας πούμε από τη χωματουργική και υψομετρική διαμόρφωση του χώρου. Αν δεν υπάρχει από την αρχή ένας σχεδιασμός, όλα γίνονται «στο πόδι», προκαλώντας δυσεπίλυτα προβλήματα.
Αρχικά, ο Αρχιτέκτονας Τοπίου επισκέπτεται το χώρο προς διαμόρφωση μαζί με τον ιδιοκτήτη. Εκεί γίνεται η αυτοψία και η αποτύπωση των υφιστάμενων συνθηκών. Κατόπιν, βοηθάει τον ενδιαφερόμενο να διατυπώσει με σαφή τρόπο, τι ακριβώς επιθυμεί για το συγκεκριμένο χώρο και πώς σκοπεύει να το χρησιμοποιήσει.
Στη συνέχεια σχεδιάζει την προμελέτη, δηλαδή την κεντρική ιδέα της διαμόρφωσης. Ενίοτε, συνθέτει παραπάνω από μία προτάσεις προμελέτης, ώστε ο ιδιοκτήτης να μπορεί να επιλέξει ποια τον εκφράζει περισσότερο. Αφού καταλήξουν από κοινού στην κεντρική ιδέα, ο σχεδιασμός προχωράει περαιτέρω στις λεπτομέρειες. Έτσι, μια ολοκληρωμένη μελέτη, εν τέλει στοιχειοθετείται από επιμέρους σχέδια, όπως το γενικό σχέδιο διαμόρφωσης, τα σχέδια όψεων, τα σχέδια τομών, το σχέδιο φύτευσης, το σχέδιο άρδευσης, το σχέδιο φωτισμού, τα σχέδια κατασκευαστικών λεπτομερειών, και εφόσον το επιθυμεί ο ιδιοκτήτης, και τρισδιάστατα σχέδια-μακέτες.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο Αρχιτέκτονας Τοπίου κατά το στάδιο της κατασκευής επιβλέπει την όλη διαδικασία, ώστε να αποφευχθούν οποιαδήποτε κατασκευαστικά λάθη και παρατυπίες.
