Και εκεί που κάπως είχαμε βρει τη χρυσή τομή για την αντιμετώπιση των αρνητικών πρόσημων της οικονομίας του τόπου ένεκα της διαβόητης και χιλιοειπωμένης, παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, δεν χρειάστηκαν παραπάνω από λίγα λεπτά για να φτάσουμε σήμερα να συζητάμε ακόμη και για μια ενδεχόμενη ένταξη της Κύπρου στον μηχανισμό στήριξης.
Η πολύνεκρη έκρηξη που σημειώθηκε στις 11 Ιουλίου στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί, είχε μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα την ολοκληρωτική καταστροφή του μεγαλύτερου παροχέα ηλεκτρικής ενέργειας του νησιού, στο Βασιλικό.
Με μειωμένη κατά 60% τη διαθέσιμη ηλεκτρική ενέργεια σε όλη την Κύπρο, τα προβλήματα άρχισαν να διακρίνονται από την ίδια κιόλας μέρα, αφού οι διακοπές ρεύματος σε όλες τις επαρχίες, διαδέχονταν η μία την άλλη. Η τραγωδία αυτή σε συνδυασμό και με την περίοδο στην οποία σημειώθηκε (εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες), δεν μπορούσε παρά να επιδεινώσει την κατάσταση για όλους μας.
Η 1Η ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Σήμερα ένα και πλέον μήνα, μετά το καταστροφικό πρωινό της 11ης Ιουλίου, το ντόμινο των αρνητικών εξελίξεων έχει ήδη ξεκινήσει την πορεία του σε όλο το φάσμα της οικονομικής πραγματικότητας του νησιού. Από πολύ νωρίς άλλωστε έγιναν γνωστά τα όσα θα έπρεπε να περιμένουμε, αφού η πρώτη έκθεση για τον οικονομικό αντίκτυπο που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Τράπεζας Κύπρου, από το διεθνή χρηματοοικονομικό οργανισμό Credit Suisse, εκτίμησε ότι το κόστος για τον κάθε Κύπριο πολίτη αλλά και για την οικονομία γενικότερα, θα είναι τεράστιο.
Πιο αναλυτικά στην εισαγωγή της η συγκεκριμένη έκθεση έκανε λόγο για έναν οικονομικό αντίκτυπο, ο οποίος αναμένεται να επηρεάσει κατά 14% το ΑΕΠ -περιλαμβανομένου του 5% από το κόστος επανακατασκευής του σταθμού στο Βασιλικό, το οποίο θα είναι υψηλότερο από το ποσό της ασφαλιστικής κάλυψης- και για μία αύξηση του ελλείμματος κατά 1,8%.
Καθώς η ικανότητα παροχής ηλεκτρισμού είναι κάτω από 750MW, αν συγκριθεί με τη μέγιστη ζήτηση των 1,148 MW που έφτανε το καλοκαίρι του 2010, διαπιστώνεται ένα τεράστιο κενό, για το οποίο καταβάλλεται προσπάθεια να καλυφθεί με καθημερινές αποκοπές ρεύματος.
Η έκθεση εκτιμά ότι θα χρειαστούν μήνες μέχρι να μπορέσει να λειτουργήσει μια προσωρινή μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ η κατασκευή ενός νέου σταθμού θα πάρει χρόνια.
Η κατασκευή του σταθμού του Βασιλικού κόστισε 1,5 δις ευρώ. Η ασφαλισθείσα αξία κυμαίνεται στα 1,9 δις ευρώ, όμως το μέγιστο ποσό που μπορεί να δοθεί από την ασφαλιστική εταιρεία Ατλάντικ, στην οποία ασφαλίστηκε ο σταθμός, είναι τα 600 εκ. Το κόστος επανακατασκευής του σταθμού υπολογίζεται στα 2 δις. Ακόμα, η αξιοπιστία της προμήθειας ενέργειας, αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τις επιχειρήσεις, οδηγώντας τις σε απώλειες αλλά και σε περισσότερες επιβαρύνσεις από τις τράπεζες.
Οι έμμεσες συνέπειες από τις περιοδικές περικοπές ρεύματος, αφορούν τα φώτα τροχαίας και την προμήθεια νερού (αφού μονάδες αφαλάτωσης δεν λειτουργούν). Επιπρόσθετα, όπως εκτιμά η έκθεση, αλυσιδωτές θα είναι οι επιπτώσεις στην τιμή του ρεύματος, αφού το κόστος λειτουργίας των εναπομεινασών μονάδων είναι κατά πολύ υψηλότερο από αυτό του Βασιλικού.
ΗΡΘΕ ΚΑΙ Η ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ
Ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Moody’s λίγες μόνο μέρες πριν μας εγκαταλείψει κι ο Ιούλιος, υποβάθμισε την Κύπρο από τη βαθμίδα Α2 σε Βaaa1, θέτοντας σε αρνητικό outlook την οικονομία του τόπου και υποβαθμίζοντας το βραχυπρόθεσμο rating P1 σε Ρ2.
Η υποβάθμιση ήρθε ως αποτέλεσμα της προειδοποίησης του οίκου τον περασμένο Μάιο, κατά τον οποίο οι Moody’s διατήρησαν σταθερή βαθμολογία στην Κύπρο αλλά με σημαντικές προειδοποιήσεις. Μετά και την καταστροφή του Ηλεκτροπαραγωγού Σταθμού στο Βασιλικό και το αδιέξοδο στις συζητήσεις για την οικονομία, η Κύπρος πλέον μπαίνει ίσως σ’ έναν κύκλο υποβαθμίσεων κι από άλλους οίκους, διάβρωσης της ανταγωνιστικότητάς της, αλλά και σ’ ένα ιδιαίτερα υψηλού κόστους δανεισμό.
Ωστόσο το κακό δεν σταμάτησε εκεί, αφού την επόμενη μέρα ο οίκος Moody’s υποβάθμισε κατά δύο βαθμίδες και τις Τράπεζες Κύπρου και Marfin, ενώ επιβεβαίωσε τα ratings της Ελληνικής Τράπεζας.
Πιο αναλυτικά ο οίκος Moody’s υποβάθμισε την Marfin από Baa3/Prime3 σε Ba2/Not Prime και την Τράπεζα Κύπρου από Baa2/Prime2 σε Ba1/Not Prime. Η Ελληνική Τράπεζα παρέμεινε στο Ba1.
ΣΤΑ ΥΨΗ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ
Στο 3,47% επί του ΑΕΠ εκτοξεύθηκε το δημοσιονομικό έλλειμμα για το α’ εξάμηνο του 2011, σε σύγκριση με 1,87% που καταγράφηκε κατά την αντίστοιχη περσινή περίοδο, και μάλιστα πριν καν προκύψουν τα νέα δεδομένα μετά την καταστροφή στο Βασιλικό.
Αναλυτικά, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών που δημοσιεύτηκαν αρχές του μήνα, το δημοσιονομικό έλλειμμα τους πρώτους έξι μήνες του 2011 ανήλθε στα €637,2 εκ. έναντι ελλείμματος €329,1 εκ. ή 1,89% του ΑΕΠ πέρσι.
Τον Ιούνιο το έλλειμμα αυξήθηκε με μικρότερους ρυθμούς από ότι τους προηγούμενους μήνες, εν μέρει λόγω της βελτίωσης της ροής εσόδων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι δαπάνες συνεχίζουν να αυξάνονται με διψήφιο νούμερο, παρά τις δεσμεύσεις που δόθηκαν για συγκράτησή τους. Συγκεκριμένα, αυξήθηκαν κατά €308,1 εκ. ή με ρυθμό 11,9% και έφθασαν τα €2890,3 εκ. έναντι €2582,3 εκ. πέρσι.
Η κυριότερη κατηγορία εξόδων, οι μισθοί και τα ημερομίσθια, αυξήθηκαν κατά 3,9% ή €34,3 εκ. στα €904,4 εκ. από €870 εκ, την ίδια στιγμή που τα δημόσια έσοδα ήταν μειωμένα κατά 1,42% και οι δαπάνες σημείωναν αύξηση κατά 9,15%.
ΤΟ ΠΑΚΕΤΟ ΜΕΤΡΩΝ ΣΤΑΥΡΑΚΗ
Άμεση προσπάθησε να είναι η αντίδραση της κυβέρνησης, αναφορικά με την κατάστρωση σχεδίου αντιμετώπισης της κρίσιμης κατάστασης που δημιουργήθηκε.
Συγκεκριμένα δέκα μέρες μετά το ατύχημα, το Υπουργείο Οικονομικών ήρθε ενώπιον των κομμάτων με μία εισήγηση πακέτου μέτρων, μεταξύ των οποίων και κάποια που κατατέθηκαν στις αρχικές θέσεις του Χαρίλαου Σταυράκη προ 11ης Ιουλίου.
Σημειώνεται, ότι το υπόμνημα του Υπουργείου Οικονομικών περιλάμβανε αρχικά 15 μέτρα βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα με σημαντικότερα, αυτά που αφορούν τις απολαβές των δημοσίων υπαλλήλων, αφού υπάρχουν σημεία που στοχεύουν τόσο στις προσαυξήσεις όσο και σε συνεισφορά τους στα δημόσια ταμεία. Λόγος έγινε και για αποκρατικοποιήσεις -όπως του ΧΑΚ- και υπολογισμού πως σε εφαρμογή ενός τέτοιου σεναρίου, το κράτος θα εξασφαλίσει περίπου 20 εκατ. ευρώ.
Σειρά δέκα μεσοπρόθεσμων μέτρων ακολουθούσε στο υπόμνημα του Υπουργείου Οικονομικών, με διευκρίνιση πως δύναται να αρχίσουν να εφαρμόζονται εντός δύο με τριών μηνών. Ξεχωρίζει από αυτά η στόχευση στις κοινωνικές παροχές, μέτρο το οποίο μπορεί να εξοικονομήσει για το κράτος -εντός του 2012- 130 έως και 260 εκατ. ευρώ. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και μέτρο για εκσυγχρονισμό του συστήματος παροχής βοηθημάτων, κάτι που θα εξοικονομήσει περί τα 40 εκατ. ευρώ.
Το δεύτερο βασικό σκέλος του υπομνήματος του Υπουργείου Οικονομικών αφορούσε μέτρα προς αύξηση των εσόδων του κράτους, με σημεία που αφορούν την πάταξη της φοροδιαφυγής, την εισαγωγή του τέλους για τις εταιρείες που συζητήθηκε έντονα και διαμορφώθηκε κατά τους προηγούμενους μήνες, ενώ προτάθηκε και αύξηση της φορολόγησης του τόκου των καταθέσεων στις εμπορικές τράπεζες, από το 10% στο 15%.
Ωστόσο, πέντε μόλις μέρες μετά την πρώτη συνάντηση, η προγραμματισθείσα σύσκεψη για την Οικονομία μεταξύ του υπουργού Οικονομικών Χαρίλαου Σταυράκη και των εκπροσώπων των κομμάτων, διεκόπη άδοξα, με τους Αβέρωφ Νεοφύτου και Νικόλα Παπαδόπουλο να αποχωρούν πρώτοι για να ακολουθήσουν λίγο αργότερα ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών, Αδωνης Γιάγκου, και ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κόμματος, Στέλιος Αμερικάνος.
Λόγος της διαφωνίας ήταν ότι ο Υπουργός Οικονομικών κατέθεσε λιγότερα μέτρα ακόμη κι από εκείνα που είχαν κατατεθεί στην προηγούμενη σύσκεψη και τα οποία είχαν θεωρηθεί ανεπαρκή από όλα τα κόμματα πλην του ΑΚΕΛ.
Να σημειώσουμε ότι τα κόμματα που συμμετείχαν στην εν λόγω σύσκεψη, πλην του ΑΚΕΛ, ήταν αποφασισμένα να ζητήσουν περικοπές ύψους 10% σε μισθούς και επιδόματα την ώρα που ο Υπουργός συμφωνούσε με τις συντεχνίες, την αμέσως προηγουμένη μέρα, να παγώσει ακόμη και την κατάργηση των ημικρατικών οργανισμών που δεν είχαν ουσιαστικό αντικείμενο.
Η ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ
Την υπόσχεση ότι η ΕΕ θα κάνει ό,τι είναι δυνατό για να βοηθήσει την Κύπρο σε αυτή τη δύσκολη στιγμή που περνά, μετά από την έκρηξη στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης», στο Μαρί, έδωσε και ο Ευρωπαίος Επίτροπος, αρμόδιος για την Περιφερειακή Πολιτική, Γιοχάνες Χαν, στο πλαίσιο επίσκεψής του στο νησί τέλη του περασμένου μήνα.
Ο κ. Χαν αφού περιηγήθηκε στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό, στην παρουσία των Υπουργών Εσωτερικών και Εμπορίου, της Επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, Ευρωβουλευτών και του Προέδρου και μελών του ΔΣ της ΑΗΚ, διαβεβαίωσε πως θα γίνει εκτενής αναφορά προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την κατάσταση στο Βασιλικό, προσθέτοντας ότι θα εξεταστεί τι είδους βοήθεια μπορεί να δοθεί από το Ταμείο Αλληλεγγύης, αλλά και μέσω άλλων ευρωπαϊκών κονδυλίων, τα οποία συνήθως χρησιμοποιούνται για έργα υποδομής.
