Στην Κοπεγχάγη χάθηκε μία ιστορική ευκαιρία, που θα βοηθούσε να αποτραπεί το επερχόμενο κλιματικό χάος στον πλανήτη μας. Πλέον μετράμε αντίστροφα και η ανθρωπότητα παίζει κορώνα-γράμματα με την ίδιά της την επιβίωση στον πλανήτη. Δικαίως λέχθηκε ότι: «Η Συνδιάσκεψη τελείωσε ως φάρσα». Το “Σύμφωνο της Κοπεγχάγης” δεν υιοθετήθηκε καν από όλους τους αρχηγούς των κρατών, ενώ ακόμα και οι συντάκτες του το χαρακτήρισαν ανεπαρκές. Πρόκειται για ένα κείμενο της χαμηλότερης δυνατής φιλοδοξίας
Σαν να μην συνέβη τίποτα πριν 17 χρόνια, στη Σύνοδο του Ρίο, και οι ηγέτες των χωρών που συμμετείχαν στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης για την κλιματική αλλαγή, επανέλαβαν απλά τη διαπίστωση για ανάγκη περιορισμού της υπερθέρμανσης στους 2 βαθμούς. Ύστερα από δυο ολόκληρες εβδομάδες συνεχόμενων διαπραγματεύσεων από 115 αρχηγούς κρατών, κατέληξαν σε μια απλή καταγραφή των προϋπαρχουσών μονομερών δεσμεύσεων κάθε χώρας και σε μία μη δεσμευτική νομικά συμφωνία, η οποία αναβάλλει τις δύσκολες αποφάσεις για το 2010.
Μετά το τέλος της Διάσκεψης, οι αντιπροσωπείες των χωρών που έμειναν πίσω για να επεξεργαστούν όλο το βράδυ το αποτέλεσμα της Διάσκεψης, προσπαθούσαν να καταλάβουν τι ακριβώς είναι αυτή η ‘Συμφωνία της Κοπεγχάγης’, μια «συμφωνία» που δεν είναι ούτε δίκαιη, ούτε φιλόδοξη, ούτε δεσμευτική.
Από τη Συμφωνία αναιρέθηκε ο,τιδήποτε θα μπορούσε να της αποδώσει κάποιο νόημα. Ούτε μια ημερομηνία για έναρξη μείωσης των παγκόσμιων εκπομπών ή έστω μια προθεσμία για σύναψη δεσμευτικής συνθήκης. Δυστυχώς, η Διάσκεψη της Κοπεγχάγης για το Κλίμα ολοκληρώθηκε με έναν έντονα αμφισβητούμενο τρόπο.
Κανείς δεν μπορεί να επιρρίψει τις ευθύνες μόνο σε έναν, όμως θα μπορούσαμε να επιρρίψουμε το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για αυτό το τόσο απογοητευτικό, όσο και καταστροφικό «αποτέλεσμα», στον πρόεδρο των ΗΠΑ, που έδειξε υπεροψία και ενώ οι Εκπρόσωποι των αναπτυσσόμενων χωρών συνέχιζαν μέχρι την τελευταία στιγμή τις διαβουλεύσεις, μαθαίνουν (από την τηλεόραση) ότι ο πρόεδρος Ομπάμα ανακοίνωσε πως υπάρχει συμφωνία. Μερίδιο της ευθύνης ανήκει και στην Κίνα, που επιχείρησε παρασκηνιακά να έρθει σε διμερή συμφωνία με τις ΗΠΑ, καθώς επίσης και στην Αυστραλία και τον Καναδά και παράλληλα στη Δανία, που έκανε σοβαρά λάθη με αποτέλεσμα να διευρυνθεί το χάσμα μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών.
Παράλληλα, όμως μεγάλο μερίδιο ευθύνης πέφτει στην αδυναμία των χωρών της ΕΕ να αναλάβουν κάποιο σοβαρό θετικό ρόλο και να δώσουν πνοή στις διαπραγματεύσεις. Η ΕΕ που χαρακτηρίζεται ως ο προτεστάντης στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, έμεινε βουβή και αρνήθηκε να επιδείξει αποφασιστικότητα και ηγετική στάση αναλαμβάνοντας μονομερείς μειώσεις έστω κατά 30% των εκπομπών στο εσωτερικό της, κάτι ωστόσο που κρίθηκε υπερβολικό για την Ιταλία και την Πολωνία. Ο εγωισμός κυριάρχησε και σε αυτή την προσπάθεια. Αντίθετα, έμεινε άβουλη και αμήχανη στις προηγούμενες δεσμεύσεις της, ήδη από τον Μάρτιο του 2007 για μειώσεις κατά 20%, αδιάφορη για τις πολύ πιο ανησυχητικές επιστημονικές εκτιμήσεις που μεσολάβησαν, αλλά και για τις ενδείξεις για διάθεση ανάληψης δράσης από μια σειρά χώρες που προχώρησαν σε μονομερείς δεσμεύσεις, περιμένοντας ίσως μια νέα προσφορά από την ΕΕ.
Ένα από τα σημεία αδιεξόδου, κυρίως επειδή η Κίνα αρνήθηκε να αποδεχθεί διεθνείς ελέγχους, αφορά την παρακολούθηση των δεσμεύσεων των αναπτυσσομένων χωρών.
Οι αναδυόμενες οικονομίες θα πρέπει να αναφέρουν τα αποτελέσματα στα Ηνωμένα Έθνη κάθε δύο χρόνια, με κάποιους διεθνείς ελέγχους, ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες της Δύσης για διαφάνεια, αλλά και να διασφαλισθεί ότι η εθνική κυριαρχία θα τύχει σεβασμού.
Η συμφωνία αναγνωρίζει τη σημασία της μείωσης εκπομπών από την αποψίλωση και την υποβάθμιση δασών και την ανάγκη να ενταθεί η απομάκρυνση αερίων του θερμοκηπίου από τα δάση. Υπάρχει συμφωνία για κίνητρα, ώστε να χρηματοδοτηθούν δράσεις από τον ανεπτυγμένο κόσμο. Τέλος, οι αγορές άνθρακα αναφέρονται, αλλά όχι λεπτομερειακά.
Δεν υπάρχουν αριθμητικοί στόχοι για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, ωστόσο, όλες οι χώρες δεσμεύονται να τα παρουσιάσουν εντός του 2010.Επίσης, δεν γίνεται αναφορά στην «επαλήθευση» των εκπομπών, κυρίως λόγω των αντιρρήσεων της Κίνας, η οποία αρνείται να τεθεί υπό διεθνή παρακολούθηση. Στο θέμα της διαφάνειας υπάρχει πάντως συμφωνία για ένα «διεθνές σύστημα ανάλυσης», το οποίο δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί
Μετά τις ολονύχτιες, μαραθώνιες συνομιλίες, η Σύνοδος των 13 ημερών έκλεισε με την υιοθέτηση της Συμφωνίας και από την Ολομέλεια, όπου ήδη 5 από τις 193 χώρες πρόβαλαν αντιρρήσεις: πρόκειται για την Κούβα, τη Βενεζουέλα, την Βολιβία, το Σουδάν και τη Νικαράγουα
Κλείνοντας επίσημα τις εργασίες της Διάσκεψης, ο πρόεδρος ανακοίνωσε ότι οι διαπραγματευτές της συνόδου «θα συνεχίσουν να εργάζονται με την προοπτική να παρουσιάσουν το αποτέλεσμα των εργασιών τους […] για υιοθέτηση» στην επόμενη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα, το Νοέμβριο του 2010 στο Μεξικό.
Σε άλλο μήκος κύματος ο προεδρεύων της G77 (αναπτυσσόμενες χώρες): «Η συμφωνία είναι η χειρότερη στην ιστορία», τόνισε ο Σουδανός Λουμούμπα Στανισλάς Ντία-Πινγκ
Ο εκπρόσωπος της Βραζιλίας Σέρζιο Σέρρα δήλωσε απογοητευμένος: «Δεν θα είναι αποτυχία η Σύνοδος αν συμφωνήσουμε να ξανασυναντηθούμε και να μιλήσουμε για τα ζητήματα που εκκρεμούν. Έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας.
Σε ακόμα υψηλότερους τόνους η εκπρόσωπος της Βενεζουέλας: «Αναρωτιέμαι αν ενώπιον του ΓΓ του ΟΗΕ θα εγκρίνουμε αυτό το πραξικόπημα ενάντια στη δικαιοδοσία των Ηνωμένων Εθνών»
Ο εκπρόσωπος του Τουβαλού, νησιωτικής χώρας του Ειρηνικού, η οποία κινδυνεύει με «εξαφάνιση» από την άνοδο της στάθμης του νερού, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Είναι σαν να δεχθήκαμε τα 30 αργύρια για να προδώσουμε το λαό μας και το μέλλον μας».
Εκπρόσωπος της Οργάνωσης «Φίλοι της Γης» δήλωσε: «Η Κοπεγχάγη υπήρξε μια αξιοθρήνητη αποτυχία. Δεν αποδόθηκε Δικαιοσύνη. Με τη μη ανάληψη δράσης, οι πλούσιες χώρες καταδίκασαν εκατομμύρια ανθρώπους στην πείνα, τη δυστυχία και τον θάνατο, αφού επιταχύνονται οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Την ευθύνη φέρουν αποκλειστικά οι ανεπτυγμένες χώρες.»
Εκπρόσωπος της «Green peace» Βρετανίας χαρακτήρισε την Κοπεγχάγη «τόπο εγκλήματος με τους ενόχους να το σκάνε στο αεροδρόμιο»: ελάχιστοι πολιτικοί άνδρες σε αυτό τον πλανήτη μπορούν τελικά να δουν πέρα από το στενό προσωπικό τους συμφέρον, πόσο μάλλον να ενδιαφερθούν για τα εκατομμύρια ανθρώπων που απειλούνται από την κλιματική αλλαγή.»
Οι πρώτες επιστημονικές εκτιμήσεις αναφέρουν πως οι «δεσμεύσεις» αυτές απλά μας βάζουν σε τροχιά συγκέντρωσης CO2 στην ατμόσφαιρα 700ppm και αύξησης της θερμοκρασίας κατά 3,5oC. Σήμερα η συγκέντρωση είναι ήδη της τάξης των 380-385 ppm, με όριο ασφαλείας τα 350 ppm.
Σε μια μέρα όπου η αισιοδοξία φαντάζει αδύνατη, ας κρατήσουμε δύο σημεία:
-Καταρχάς, την εμφάνιση ενός ενωτικού και αποφασισμένου κινήματος νεολαίας, κινημάτων και μη κυβερνητικών οργανώσεων, που έδωσε όλες του τις δυνάμεις για μια Συμφωνία που θα μας έβαζε σε τροχιά αλλαγής του κόσμου μας. Το κίνημα αυτό χρειάζεται τώρα να θέσει νέους στόχους και να προχωρήσει ακόμη πιο αποφασιστικά.
-Κυρίως όμως, ας δείξουμε την αποφασιστικότητα να δυναμώσουμε τους αγώνες μας για κλιματική δικαιοσύνη και αποφυγή ενός κλιματικού χάους, να τους αναδείξουμε σε κάθε επίπεδο πολιτικής δράσης, να κάνουμε τους ηγέτες μας να λογοδοτήσουν για την επιλογή τους για συλλογική αυτοκτονία αντί της βιωσιμότητας και να αλλάξουν πορεία, πριν να είναι πια υπερβολικά αργά.
