Το όνομά του Χρύσανθου Χρυσάνθου έχει συνδεθεί με μερικά από τα καλύτερα και πιο πρωτοποριακά αρχιτεκτονικά έργα της χώρας μας. Στα 54 του χρόνια έχει καταφέρει να αφήσει στο χώρο, το δικό του στίγμα, με επτά πρώτα βραβεία και αρκετές μικρότερες διακρίσεις, επαληθεύοντας αυτό που και ο ίδιος ακολουθεί ως μότο, όπως μας είπε στη συνέντευξή του στο S&B, ότι η Αρχιτεκτονική διακρίνεται και εξελίσσεται, επειδή κάποιοι άνθρωποι αρνούμενοι να ακολουθήσουν τα τετριμμένα, τολμούν να πρωτοπορήσουν και να την πάρουν μπροστά.
Πού γεννηθήκατε;
Γεννήθηκα το 1956 στον Λυθροδόντα, αλλά μεγάλωσα στα Λατσιά. Τελείωσα το Γυμνάσιο, και στα 16 μου πήγα στη Σχολή Δοξιάδη στην Αθήνα. Ο Δοξιάδης ήταν ένας Αρχιτέκτονας Πολεοδόμος παγκόσμιας φήμης, με πλούσιο συγγραφικό έργο, έκανε τεράστια έργα σε διάφορες χώρες του κόσμου, και ήταν πρωτοπόρος στον Πολεοδομικό Τομέα. Ο άνθρωπος αυτός λοιπόν είχε κάνει μία σχολή στον Λυκαβηττό από την οποία αποφοιτούσαν Σχεδιαστές. Έτσι κι εγώ τελείωσα από τον Δοξιάδη Σχεδιαστής, οπότε είχα μία πρώτη γνωριμία με το θέμα. Στη συνέχεια ήρθα πίσω στην Κύπρο, εργάστηκα στο Αρχιτεκτονικό γραφείο του Έκτορα Στυλιανίδη για ένα χρόνο, οπότε και αποφάσισα να πάω να σπουδάσω Αρχιτέκτονας. Βρέθηκα λοιπόν στη Νέα Υόρκη, όπου και σπούδασα Αρχιτεκτονική στο New York City University του City College, και στη συνέχεια παρακολούθησα ένα δεύτερο πτυχίο στον τομέα της Αρχιτεκτονικής Εξωτερικών Χώρων.
Άρα την απόφαση να γίνετε Αρχιτέκτονας, την πήρατε πολύ νωρίς;
Ναι, ήμουν θυμάμαι περίπου 15 χρονών, όταν ήρθε κάποιος να χαράξει μια οικοδομή της αδερφής μου. Ήταν ένας εκ πείρας Αρχιτέκτονας, και όταν τον είδα να ανοίγει τα σχέδιά του, μου άρεσε αυτή η εικόνα, και τότε ήταν που αποφάσισα να ακολουθήσω το επάγγελμα αυτό.
Η αντίδραση των γονιών σας όταν είπατε πως θα φύγετε για σπουδές στην Ελλάδα;
Θετική. Ο πατέρας μου ήταν άνθρωπος τολμηρός, ήθελε να παιδιά του να σπουδάσουν.
Tα παιδιά σας τι σας λένε; Θέλουν να ακολουθήσουν τα βήματα του πατέρα τους;
Η κόρη μου ήδη σπουδάζει στην Αγγλία Αρχιτέκτονας, και η μικρότερή μου κόρη, όπως και ο γιος μου, έχουν και εκείνοι βλέψεις για την Αρχιτεκτονική.
ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ
Πώς ήταν τα φοιτητικά χρόνια στην Αμερική; Θα ήταν μεγάλη έκπληξη για σας να βρεθείτε από Κύπρο και Ελλάδα, σε μία τόσο μεγάλη και ανεπτυγμένη χώρα…
Η Αμερική σχεδόν σε όλους τους τομείς είναι πάντα κάποια βήματα μπροστά, ωστόσο, δεν πιστεύω πως είναι μπροστά στην Αρχιτεκτονική, με εξαίρεση κάποιες σχολές που είναι σπουδαίες. Βέβαια σήμερα η Αρχιτεκτονική δεν είναι μια χώρα, είναι τα συγκεκριμένα άτομα που την παίρνουν μπροστά. Η σχολή στην οποία φοίτησα εγώ δεν είχε κατεύθυνση τον μοντέρνο σχεδιασμό, αλλά επηρεαζόταν από τα κινήματα της εποχής, και μπορώ να πω ότι για εμάς που σπουδάσαμε στην Αμερική εκείνη την εποχή, ήταν ένα πλήγμα, γιατί σπουδάσαμε στην εποχή του μεταμοντέρνου -μια κακιά εποχή για την Αρχιτεκτονική. Ευτυχώς όμως, η τάση αυτή δεν επηρέασε τόσο πολύ την Ευρώπη. Προσωπικά, όμως είχα την τύχη να έχω μία πολύ καλή βάση από τη Σχολή Δοξιάδη, κι έτσι ερχόμενος στην Κύπρο σιγά, σιγά προσαρμόστηκα και ακολούθησα το μοντέρνο σχεδιαστικό κίνημα.
Πότε επιστρέψατε από τις σπουδές σας στην Αμερική;
Το 1986. Βέβαια πριν επιστρέψω δούλεψα σε δύο Αρχιτεκτονικά γραφεία στην Αμερική, οπότε έλαβα και από εκεί κάποιες καλές βάσεις, αφού είδα, πώς μπορεί να οργανωθεί ένα γραφείο, να δουλέψει και να επιδιώξει να πάρει έργα. Βέβαια ερχόμενος στην Κύπρο, οι αμοιβές ήταν τελείως διαφορετικές, ο επαγγελματισμός απουσίαζε, και για πέντε χρόνια το ένα πόδι μου ήταν πίσω στην Αμερική.
Απογοητευτήκατε στην αρχή;
Ναι, γιατί θεωρούσα – μία μανία που μας διακατείχε όλους – ότι ό,τι ήταν ξένο ήταν και πιο ωραίο. Ναι, η Αμερική είναι ωραία, είναι μια χώρα που μόνο όσοι τη γνωρίζουν τη θαυμάζουν, ενώ οι υπόλοιποι νομίζουν ότι είναι μόνο ένας μπαμπούλας που τρώει όλο τον κόσμο. Βέβαια υπάρχει και μερική αλήθεια σ’ αυτό, αλλά όταν την γνωρίσεις, είναι ένας υπέροχος τόπος, με παραγωγή ιδεών σε όλα τα επίπεδα. Πράγματα που τα ακούμε και τα συζητούμε στην Κύπρο σήμερα, στην Αμερική τα έχουν ξεπεράσει εδώ και πολλά χρόνια. Αν δει λοιπόν κάποιος τη χώρα αυτή σωστά, θα καταλάβει ότι είναι ένα απέραντο Πανεπιστήμιο σε όλα τα επίπεδα.
Η συνέχεια;
Στο ξεκίνημα δύσκολα, όμως σιγά, σιγά αρχίσαμε να καθιερωνόμαστε σαν γραφείο, να έχουμε πιο σοβαρά έργα, να ξεχωρίζουμε ως Αρχιτέκτονες, ενώ ξεκίνησε από κάποια φάση και μετά, η συμμετοχή μας σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, απ’ όπου και είχαμε κάποιες σημαντικές επιτυχίες.
Ποια ήταν η πηγή έμπνευσής σας;
Η πηγή έμπνευσης των έργων είναι διαφορετική κάθε φορά, γιατί όταν ξεκινάς, πιάνεσαι από κάτι, χωρίς να υπάρχει απαραίτητα κάποια πηγή έμπνευσης από την αρχή. Ωστόσο καθοριστικό στοιχείο στη δουλειά μας, είναι να μην ακολουθούμε τα τετριμμένα, αλλά να προσπαθούμε κάθε φορά να δημιουργούμε κτίρια για τον άνθρωπο του σήμερα. Αυτό θα πρέπει να είναι και το καθοριστικό στοιχείο προσέγγισης ενός έργου.
Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ
Ποιο ήταν το πρώτο σας μεγάλο έργο;
Αρχικά κάναμε περισσότερα και μικρότερα έργα που δεν φαίνονταν τόσο, αλλά κάποια στιγμή αρχίσαμε να ασχολούμαστε με τους Αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Αρχικά είχαμε δύο μικρές επιτυχίες, ενώ στη συνέχεια ήρθε η πρώτη μεγάλη επιτυχία με το 1ο βραβείο για τη φοιτητική εστία του Πανεπιστημίου Κύπρου, έργο που ολοκληρώσαμε σε συνεργασία και με το Αρχιτεκτονικό γραφείο του Ηρακλή Παπαχρίστου. Στη συνέχεια -και λαμβάνοντας μέρος σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς- κερδίσαμε συνολικά επτά πρώτα βραβεία, από τα οποία κάποια μόνοι μας, και κάποια μαζί με τον Ηρακλή Παπαχρίστου, ενώ το ένα από αυτά, μαζί με τον Άδωνη Κλεάνθους.
1ο Βραβείο για τις Αθλητικές εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Κύπρου…
Είναι ένα έργο με πολύ καλά στοιχεία. Αφού μπροστά υπήρχαν τα υπαίθρια αθλητικά, τα οποία χώριζε από το κτίριο, ένας δρόμος, και παράλληλα παρουσιάζονταν κάποιες υψομετρικές διαφορές, κάναμε ένα κτίριο το οποίο βγάζει το στέγαστρό του, με τρόπο που να φαίνεται πως «αγκαλιάζει» τα υπαίθρια. Κάνει δηλαδή το κτίριο μία «χειρονομία», η οποία δίνει αναφορά προς τα υπαίθρια. Στον όλο συνδυασμό προστέθηκε και η δημιουργία μίας πεζογέφυρας και μιας ράμπας, σκοπός των οποίων ήταν να αρθρώσουν τα υπαίθρια τμήματα του χώρου, με το κτίριο. Σημαντικό είναι να πούμε ότι δουλέψαμε κατακόρυφα αντί οριζόντια, κι έτσι παρήχθησαν ενδιαφέρουσες τομές. Δηλαδή μπαίνεις μέσα και κοιτάζει κάτω. Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα τομή του κτιρίου, και όταν κινείσαι ανάμεσα σε αυτό το ενδιάμεσο επίπεδο που παράχθηκε από τους υψομετρικούς χειρισμούς μας, δημιουργούνται – πιστεύω -ενδιαφέροντες χώροι οι οποίοι παίζουν με το φως. Έντονο στοιχείο, επίσης, είναι ο μεγάλος πρόβολος που θυμίζει και το πνεύμα του όλου οικοδομήματος, αφού ας μην ξεχνάμε πως έχουμε να κάνουμε με ένα αθλητικό κτίριο.
Όταν σας αναθέτουν ένα έργο, λαμβάνετε υπόψη το πού και σε ποιόν απευθύνεται το έργο αυτό;
Ε, βέβαια. Για παράδειγμα, σαν Αρχιτέκτονας, πολύ θα ήθελα να χτίσω ένα σπίτι μόνο με μπετόν, και να πιάνω όλες τις αντανακλάσεις του φωτός πάνω στο ψυχρό αυτό υλικό, όμως ως άνθρωπος δεν θα μπορούσα να μείνω σε ένα τέτοιο σπίτι πάνω από 2 μέρες. Με την ίδια λογική δεν μπορώ να επιβάλλω στον πελάτη μου τις ιδιόρρυθμές μου προτιμήσεις. Βέβαια θα προσπαθήσω κάποιες προτιμήσεις, ή κάποιες ιδέες μου, που νομίζω ότι είναι σωστές, με κάποιο τρόπο να τις μεταφέρω και στον πελάτη μου, και εάν είναι δυνατό, να τον πείσω.
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Ποια είναι η γνώμη σας για την κυπριακή αρχιτεκτονική πραγματικότητα;
Νομίζω ότι στην Κύπρο υπάρχουν πλέον πολύ καλά δείγματα, ενώ νέοι Αρχιτέκτονες έρχονται πίσω με νέες ιδέες, φέρνοντας έναν άλλο αέρα. Σίγουρα σε περιπτώσεις ξεχωριστών οικοδομημάτων, όπως παραδοσιακά διατηρητέα κτίρια της Κύπρου, εννοείται πως θα πρέπει να σεβαστούμε τα χαρακτηριστικά στοιχεία του κτιρίου, και να προσθέσουμε και κάποια σύγχρονα στοιχεία. Ό,τι όμως χτίζεται σήμερα, θα πρέπει να θυμίζει την εποχή μας. Εφόσον ζούμε το σήμερα, γιατί τα σπίτια μας να χτίζονται με παλιές αναφορές;
Ποιος αρχιτέκτονας αποτελεί πρότυπο για σας;
Δεν είναι ένας. Κοιτάζοντας τα έργα στις παγκόσμιες εκδόσεις, νομίζω είναι μια σειρά από αρχιτέκτονες που παίρνουν τα πράγματα παρακάτω, όπως Μονέ, Ζάχα Χαντίντ κα.
Η επιστημονική σας άποψη για το φαινόμενο Dubai;
Επειδή έχω πάει και έχω κάνει και κάποιο έργο στο Dubai, πιστεύω πως έχουν τελείως λανθασμένη έννοια για το τι εστί μοντέρνο. Όσα κτίρια κατασκευάζονται με γυαλί ή κάποια καινούργια υλικά, τα θεωρούν και μοντέρνα, πράγμα που κατά τη γνώμη μου, είναι λάθος.
«Η Αμερική σχεδόν σε όλους τους τομείς είναι πάντα κάποια βήματα μπροστά, ωστόσο, δεν πιστεύω πως είναι μπροστά στην Αρχιτεκτονική…»
«Ό,τι χτίζεται σήμερα, θα πρέπει να θυμίζει την εποχή μας. Εφόσον ζούμε το σήμερα, γιατί τα σπίτια μας να χτίζονται με παλιές αναφορές;»
